Procedura postępowania na stacjonarnej lekcji wychowania fizycznego

Opracowanie procedury postępowania na stacjonarnej lekcji wychowania fizycznego jest szczególnie istotnym działaniem. Związane jest to ze specyfiką tych zajęć. Podczas nich uczniowie przemieszczają się, zmieniają swoje położenie w przestrzeni, co naturalnie wiąże się z możliwością kontaktu z innymi osobami. Odpowiednio sformułowane reguły pozwolą na ograniczenie tego kontaktu, a tym samym wpłyną na bezpieczeństwo podopiecznych.

DDM podczas WF

Podstawową zasadą, którą spotykamy w każdym miejscu publicznym, jest zasada DDM. Jest to skrót od słów: dezynfekcja, dystans, maseczki. Jak podkreślają specjaliści, te trzy obszary znacząco ograniczają możliwość rozprzestrzeniania się wirusa. Dezynfekując przede wszystkim dłonie, redukujemy ilość bakterii i możliwość transmisji wirusa poprzez ręce i ich kontakt – na początku z powierzchnią zakażoną, a później z naszym ciałem, np. twarzą czy nosem. Zachowanie dystansu związane jest ze sposobem przemieszczania się wirusa. Według ekspertów nie jest on w stanie przemieścić się dalej niż na półtora do dwóch metrów. Z kolei maseczki mają zatrzymać ewentualne cząsteczki wirusa, które mogą dostać się do naszego nosa lub ust, a przede wszystkim mają chronić innych przed nami.

Opisane powyżej zasady wydają się być proste. Łatwo można je wprowadzić w przestrzeni publicznej, w sklepach, instytucjach czy przestrzeni miejskiej. Nawet szkoła, z jej salami i korytarzami, wydaje się być miejscem, w którym można zastosować takie obostrzenia. Problemem staje się jednak sala gimnastyczna i zajęcia ruchowe. 

Występowanie trudności nie zwalnia z konieczności dbania o bezpieczeństwo wychowanków. Część spośród zasad DDM można wprowadzić na lekcje wychowania fizycznego bez większego problemu. Uczniowie mogą dezynfekować ręce przed wejściem na salę i przed jej opuszczeniem. Ograniczając ćwiczenia ze sprzętem, przyrządami czy kontaktem sprawimy, że lekcja będzie zawierała elementy ruchowe, a nie ograniczy się do ciągłej dezynfekcji. 

Zachowanie dystansu również wydaje się być działaniem, które można wprowadzić. Zwłaszcza w przypadku mniejszych grup i dużych sal gimnastycznych. Wystarczy rozstawić uczniów w odpowiedniej odległości od siebie i polecić im wykonywanie ćwiczeń w ustalonej przestrzeni. 

Najtrudniejszym elementem zastosowania zasady DDM podczas lekcji wychowania fizycznego jest stosowanie maseczek. Problem z korzystaniem z nich podczas aktywności ruchowej był trudny do rozwiązania dla samych rządzących. Pytani podczas konferencji prasowych, na których ogłoszono nakaz noszenia maseczek, np. o bieganie w nich, nie byli w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wydaje się jednak, że można zrezygnować z maseczek podczas stacjonarnej lekcji wychowania fizycznego. Zwłaszcza, gdy będzie się ona odbywała na świeżym powietrzu. Pamiętając o dystansie i dezynfekcji można pozwolić ćwiczącym na zdjęcie maseczek. 

Podstawowe zasady bezpieczeństwa

Tworząc procedurę postępowania podczas stacjonarnej lekcji wychowania fizycznego, musimy zwrócić uwagę uczniów na konieczność zapoznania się z nią. Warto w tym celu zainwestować 10 minut i przeczytać wspólnie z podopiecznymi wszystkie zasady. Dzięki temu nie tylko zapewnimy możliwość zapoznania się z dokumentem, ale także w razie jakichkolwiek niejasności będziemy w stanie od razu wytłumaczyć wątpliwości.

Drugim, ważnym obszarem jest konieczność stosowania przez uczniów wskazanych zasad. Samo zapoznanie się nie wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo. Dopiero przełożenie teorii na praktykę pozwoli na zapewnienie pełnego bezpieczeństwa, a stosowanie zasad przez wszystkich będzie gwarantem realizacji zajęć ruchowych.

Podstawowej zasady bezpieczeństwa – dezynfekcji rąk – nie możemy pominąć w trakcie zajęć. Bezpośrednio przed ich rozpoczęciem uczniowie powinni mieć możliwość umycia rąk wodą z mydłem lub ich dezynfekcji. Płyn odkażający powinien znajdować się przed wejściem do szatni, a następnie przed wejściem na salę gimnastyczną. Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem będzie zamontowanie w tych miejscach dozowników. Aby ograniczyć kontakt dłoni z potencjalnie zakażoną powierzchnią, można pomyśleć o dozownikach nożnych, które obsługuje się poprzez nadepnięcie na dźwignię. Ponadto takie dozowniki są bardzo mobilne i można je w łatwy sposób przestawiać. Rozwiązanie to jest dość kosztowne i w szkolnych realiach częściej będą to zwykłe pojemniki ze spryskiwaczem. Nie jest to gorsze rozwiązanie. Najważniejszy cel – dezynfekcja rąk – będzie bowiem osiągnięty. 

W kontekście lekcji wychowania fizycznego zagadnienie dezynfekcji ma jeszcze jeden kluczowy aspekt. Chodzi o odkażanie wykorzystywanego w trakcie zajęć sprzętu. Chcąc zapewnić uczniom pełne bezpieczeństwo, należałoby zrezygnować z jakiegokolwiek dodatkowego sprzętu. Oczywiście jest to niemożliwe, jednak zajęcia musiałyby być wówczas ograniczone do gimnastyki czy biegów. Takie rozwiązanie nie jest najlepsze. Dlatego podczas zajęć powinno się używać sprzęt, który łatwo zdezynfekować. Będą to piłki, sprzęt gimnastyczny (drążek, hula-hoop, laski gimnastyczne, drabinki, materace itp.). W łatwy sposób można je zdezynfekować po każdym uczniu. Przyrządy, których nie można skutecznie zdezynfekować po użyciu, powinny zostać wyłączone z lekcji. Wszelkiego rodzaju szarfy czy woreczki gim-
nastyczne lepiej odłożyć na bok na czas pandemii.

Mając na uwadze zagadnienie dezynfekcji, należy zwrócić uwagę na to, kto będzie jej dokonywał. Teoretycznie powinien to robić nauczyciel, który w ten sposób zapewnia bezpieczeństwo. Ciężko jednak sobie wyobrazić, że edukator zapewni sprawne i bezpieczne przejście z szatni na salę gimnastyczną i na przykład zdezynfekuje 20 piłek. To wszystko w trakcie 5–10 minutowej przerwy. W proces dezynfekcji sprzętu można zaangażować uczniów. Wystarczy, że po zakończonych zajęciach każdy z nich podejdzie ze swoją piłką do nauczyciela. Ten spryska ją płynem dezynfekującym. Otrzymanymi wcześniej szmatkami, ścierkami uczniowie wytrą piłkę i odłożą ją na wyznaczone miejsce. Można też poprosić dyrektora, aby 5 minut przed końcem zajęć pojawił się na sali gimnastycznej dodatkowy pracownik, np. osoba odpowiedzialna za porządek i pomogła nauczycielowi zdezynfekować sprzęt.

Ważną kwestią jest także częstotliwość prowadzenia dezynfekcji sprzętu. Do tego zagadnienia należy podejść z rozsądkiem. I tak w przypadku np. drążka gimnastycznego, materaca czy skrzyni dezynfekcji można dokonać po każdym uczniu. Wystarczy ścierka i butelka z płynem dezynfekującym. Problem pojawia się w przypadku np. piłek. Rozsądnym będzie dezynfekowanie ich po każdych zajęciach. Odkażenie ich po każdym uczniu byłoby kolosalnym problemem, niemożliwym do pokonania w trakcie lekcji. Wyobraźmy sobie sytuację, gdy uczniowie ćwiczą podania piłką do koszykówki. Po każdym kontakcie z uczniem piłka powinna zostać zdezynfekowana. Zastosowanie takiego rozwiązania oznaczałoby, że lekcja w swojej głównej części praktycznie skupiałaby się tylko na czyszczeniu.

Oprócz samego sprzętu dezynfekowana powinna być także sala. Niemożliwe jest jej czyszczenie po każdych zajęciach. W procedurze postępowania podczas stacjonarnych zajęć wychowania fizycznego warto zaznaczyć, że w miarę możliwości sala gimnastyczna będzie wietrzona po każdych zajęciach. Jednocześnie trzeba wspomnieć, że po każdym dniu będzie prowadzona dezynfekcja pomieszczenia. Oczywiście wszystko w ramach posiadanych zasobów finansowych. 

W obszarze prowadzenia samych zajęć istotne są zasady wykonywania poszczególnych ćwiczeń. Przede wszystkim dotyczy to zachowania odpowiedniego dystansu pomiędzy podopiecznymi. W trakcie zajęć będą wykonywane przede wszystkim te ćwiczenia, które pozwalają na zachowanie dystansu. Jednocześnie warto zwracać na to uwagę podczas każdych zajęć. Zachowanie dystansu wymusza rezygnację z wielu ćwiczeń. Nie ogranicza jednak możliwości prowadzenia aktywności w grupach czy zespołach. Należy dostosować ćwiczenia w taki sposób, aby można było angażować wychowanków w działania, w których będą wchodzić w bezpieczne (pod względem dystansu) interakcje z rówieśnikami. 

Można to osiągnąć przez dobór odpowiednich ćwiczeń. Innym rozwiązaniem może być wytyczenie na sali obszarów, w których mogą poruszać się uczniowie. Dobrym pomysłem może być ich wyklejenie specjalną taśmą, która nie będzie się odklejała, a w przypadku jej zerwania nie będzie pozostawiała śladu na parkiecie. 

Kluczowe dla sprawowania skutecznej opieki nad uczniami jest ustalenie jasnej i jednoznacznej granicy pomiędzy uczniami a nauczycielem. Zwłaszcza w czasie pandemii polecenie nauczyciela musi być nadrzędnym komunikatem, do którego stosują się wszyscy uczniowie. Sytuacja, w której to uczniowie samodzielnie decydują o podejmowanych aktywnościach, nie jest do zaakceptowania. Powyższe zalecenie dotyczy nie tylko samych zajęć i podejmowanych ćwiczeń. Musi mieć swoje odzwierciedlenie także w szatni, do której uczniowie mogę wejść wyłącznie na wyraźne polecenie nauczyciela. 

Przed pandemią w szkołach miały miejsce sytuacje, kiedy to uczniowie już w czasie przerwy szybko przebierali się i wchodzili na salę gimnastyczną. Obecnie jest to niemożliwe. Musimy to jasno zakomunikować uczniom. Jedocześnie nie ma możliwości spędzania przerw na sali gimnastycznej. Wszystko to ma jeden nadrzędny cel – zapewnienie bezpieczeństwa. Na każdym kroku informujmy o tym naszych uczniów. 
W czasie pandemii uczniowie nie powinni sami pobierać sprzętu z magazynu. Praktycznie nie powinni do niego w ogóle wchodzić. Nauczyciel powinien być jedyną osobą, która wydaje sprzęt z magazynu i chowa go do niego.

Nie tylko sala gimnastyczna

Analizując wspomniane powyżej zasady bezpieczeństwa, widzimy, że odnoszą się one nie tylk...