Psychologia sportu i aktywności fizycznej a współczesna szkoła

Miejsce psychologii we współczesnym sporcie

Do całkiem niedawna psycholog w sporcie kojarzył się zawodnikom, trenerom, a także szerokiej opinii publicznej głównie z leczeniem zaburzeń albo psychoanalizą. Ostatnie dwa dziesięciolecia trochę „odczarowały” psychologię sportu i pokazały, że to wartościowa dziedzina nauki i praktyki. Współcześnie psychologia sportu ma na celu optymalnie przygotowywać zawodników, trenerów oraz całe zespoły sportowe do najważniejszych startów. Psycholog sportu jest zatem trochę trenerem mentalnym i trochę towarzyszem na drodze do wyznaczonych celów. W procesie przygotowań może również odgrywać rolę wspierającą w różnego rodzaju trudnościach.

W Polsce najlepszym przykładem tego, jak współpraca psychologa z zawodnikiem może dawać wymierne rezultaty, jest Adam Małysz. Od lat otwarcie opowiada on o bardzo owocnej współpracy z psychologiem, Janem Blecharzem. Zresztą coraz więcej sportowców reprezentujących różne dyscypliny mówi o istocie przygotowania mentalnego i współpracy ze specjalistami. Psycholog w sztabie kadry narodowej na igrzyska olimpijskie, paraolimpijskie czy inne imprezy mistrzowskie lub klubu występującego na najwyższym szczeblu rozgrywek powoli przestaje dziwić. Coraz rzadziej doszukuję się postawy w stylu byłego selekcjonera reprezentacji Polski w piłce nożnej, Franciszka Smudy, który przed Euro 2012 w obszernym wywiadzie dla Rzeczpospolitej powiedział, że: „żadnych innych nowych etatów nie będzie. Psychologa też nie, bo nie mamy w drużynie wariatów”. Tak radykalne poglądy powoli zaczynają odchodzić do lamusa. Z doświadczenia wiem, że młode pokolenie trenerów chętnie korzysta z możliwości współpracy z psychologiem sportu.

Coraz więcej nauczycieli wychowania fizycznego, instruktorów i trenerów różnorakich dyscyplin sportowych poszukuje praktycznych wskazówek, które mogłyby im usprawnić 
lub ułatwić codzienną pracę.

Psychologia sportu w służbie wszystkich

Naprawdę cieszę się jednak z faktu, że psychologia sportu powoli zaczyna schodzić z salonów sportu wysokokwalifikowanego. Zatacza coraz szersze kręgi, pozytywnie wpływając na rozwój młodych zawodników i aktywnych obywateli. Podobnie jak w sporcie profesjonalnym, tak i w sporcie dzieci i młodzieży obserwuję rosnące zainteresowanie psychologią sportu. Osobiście widzę również miejsce psychologii sportu w szkole. Coraz więcej nauczycieli wychowania fizycznego, instruktorów i trenerów różnorakich dyscyplin sportowych poszukuje praktycznych wskazówek, które mogłyby im usprawnić lub ułatwić codzienną pracę. 

Od początku mojej praktyki prowadzę szkolenia dla nauczycieli wychowania fizycznego, podczas których uczestnicy mogą poznać różne techniki i narzędzia pracy z uczniem. Dowodem na to może być konferencja szkoleniowa z zakresu psychologii sportu, którą miałem przyjemność zorganizować w kwietniu br. na zlecenie Urzędu Miasta Żory na Górnym Śląsku. Wstęp na konferencję był całkowicie dobrowolny, a i tak frekwencja wynosiła niemal 50% wszystkich nauczycieli wychowania fizycznego uczących w szkołach w mieście. Na konferencji, wraz z zaproszonym przeze mnie zespołem psychologów, poruszaliśmy ważne dla nauczycieli tematy, takie jak motywacja i zaangażowanie współczesnych uczniów, relacje w triadzie nauczyciel – uczeń – rodzic, a także dzieliliśmy się konkretnymi narzędziami warsztatowymi urozmaicającymi lekcje i inne okazje do ruchu.

Chcąc być zdrowymi, sprawnymi fizycznie i umysłowo ludźmi, potrzebujemy się ruszać. Kropka. To jest bezsprzeczne. Zaryzykowałbym nawet stwierdzenie, że potrzebujemy się ruszać, aby ludźmi pozostać, aby się „nie odczłowieczyć”.

Psychologia sportu jako przedmiot szkolny

Psychologia sportu w moim lokalnym środowisku sportowym ma też bardzo konkretny wymiar szkolny. Od 2012 roku prowadzę zajęcia treningu mentalnego dla zawodników – uczniów szkół sportowych, a od 2014 roku prowadzę stworzony przez siebie przedmiot uzupełniający dla XI Liceum Sportowego w Gliwicach (Więcław, 2017). Tak, przedmiot jest w siatce godzin, a ocena z niego przysługuje nawet na świadectwie dojrzałości! Według mojej obecnej wiedzy w Polsce jest jeszcze kilka szkół sportowych, które otworzyły się na tego typu szkolenie.

Pewnie zastanawiasz się teraz, po co mieć w szkole psychologa sportu, skoro...