Lekcja wychowania fizycznego w trudnych warunkach? To nie problem!

Zdarza się również, że przeszkody nie wynikają z finansów. Pochodzą z niedociągnięć w organizacji i zarządzaniu (Sawicki, 2016) podziałem godzin czy sprzętem sportowym (ile razy zdarzyło się, że kolega prowadzący lekcję w tym samym czasie zabrał nam sprzęt, który chcieliśmy wykorzystać w trakcie naszych zajęć?). Najczęściej występujące problemy dotyczące „trudnych warunków”, z którymi spotkałem się w ciągu 9 lat pracy w szkole, to: 

• za dużo uczniów na sali (mała intensywność, względy BHP), 
• za mała sala (mała intensywność, nie wszystko da się zrobić),
• za mało sprzętu (nie wszystko da się zrobić),
• nie można realizować na lekcjach gimnastyki (zalecenia od Dyrekcji – ze względów bezpieczeństwa),
• nie wolno wychodzić na zewnątrz, gdy na termometrze jest poniżej 17°C (zalecenia od Dyrekcji po anonimowym telefonie od rodziców),
• źle ułożony podział godzin (rano trzy grupy na jednej sali, od 12:30 do końca lekcji w szkole sala stoi pusta),
• na sali nie wolno grać w piłkę nożną (brak możliwości realizacji jednego z najpopularniejszych sportów).

Jak wobec tego prowadzić lekcje wychowania fizycznego w trudnych warunkach?
zaplanować lekcję (to podstawa!): ćwiczenia, rozmieszczenie sprzętu;

• podział tygodniowy (przy 3 grupach ćwiczących w tym samym czasie: pierwsza grupa na siłowni, druga na małej sali, trzecia na dużej);
• przyjść 15 minut wcześniej do pracy (przygotować sprzęt);
• układać sprzęt, gdy uczniowie się przebierają (jeśli tylko jest taka możliwość);
• być kreatywnym i otwartym na nowinki metodyczne/technologiczne;
• dodatkowe zadania motoryczne (jeśli warunki na to pozwalają);
• zadawać zadania z edukacji zdrowotnej (intensywność nie musi odnosić się tylko do ćwiczeń!);
• przydzielać dodatkowe zadania teoretyczne dla uczniów:
  –    wymyśl zabawę,
  –    rozrysuj tor przeszkód,
  –    opisz zadania centra, libero, obrotowego, obrońcy itd.

Poniższe ćwiczenia/zabawy nie są ułożone w toku lekcyjnym. Są to propozycje służące uzyskaniu wysokiej intensywności na lekcjach wychowania fizycznego w trudnych warunkach. Można wykorzystywać je w trakcie rozgrzewki, jak również w części głównej.

„3-fazowa rozgrzewka” (Sawicki, 2016)

Pole gry: kwadrat 12 × 12 metrów (w miarę możliwości większy).
Ustawienie uczniów: jak na rysunku poniżej.
Przybory: 12 pachołków, piłka do piłki nożnej, piłka do koszykówki.
Zasady: uczniowie podzieleni na 3 grupy. Każda grupa ustawia się przy pachołkach tego samego koloru. Przy pachołku, z którego będziemy zaczynać ćwiczenie, zawsze musi stać więcej niż jedna osoba. W zewnętrznym kwadracie uczniowie przebiegają między pachołkami zgodnie z ruchem wskazówek zegara lub przeciwnie do niego. W trakcie biegu wykonują ćwiczenie rozgrzewkowe wskazane przez nauczyciela. Następna osoba startuje w momencie, gdy do jej pachołka przybiega osoba spod innego pachołka.

W środkowym kwadracie uczniowie wykonują do siebie wyrzuty piłki z autu (piłką koszykową) zgodnie z ruchem wskazówek zegara lub przeciwnie do niego. Po podaniu piłki przebiegają tam, gdzie podawali i w trakcie biegu wykonują ćwiczenia kształtujące.

W wewnętrznym kwadracie uczniowie wykonują podania piłki wewnętrzną częścią stopy zgodnie z ruchem wskazówek zegara lub przeciwnie do niego. Po podaniu piłki przebiegają tam, gdzie podawali i w trakcie biegu wykonują ćwiczenia kształtujące. Zamiast podania piłki można wprowadzić prowadzenie.
 

„Obieganka”

Pole gry: kwadrat 10 × 10 metrów (w miarę możliwości większy).
Ustawienie uczniów: jak na rysunku poniżej.
Przybory: 4 pachołki, piłka do piłki nożnej, piłka do koszykówki.
Zasady: uczniowie podzieleni na 4 grupy. Każda grupa ustawia się przy jednym pachołku.

Pierwszy zawodnik podaje piłkę w prawo i biegnie na- około pola gry (powrót do swojej drużyny), najszybciej jak potrafi, uczeń z kolejnego zespołu przyjmuje piłkę, podaje w prawo i biegnie na około pola gry (powrót do swojej drużyny) itd. Czas ćwiczenia w zależności od zmęczenia i zaangażowania uczniów. 

Aby ćwiczenie było ciekawsze, można co jakiś czas zmieniać kierunek podań i biegu. Można również rozłożyć koło każdej z drużyn piłki. Uczeń po podaniu zabiera wtedy piłkę i prowadzi ją na pełnej szybkości dookoła pola gry.
 

„Uciekające materace”

Pole gry: jak największe.
Ustawienie uczniów: jak na rysunku poniżej.
Przybory: piłka do piłki nożnej.
Zasady: uczniowie podzieleni na dwie 4-osobowe drużyny. 4 uczniów niebiorących udziału w grze trzyma 2 materace. Zadaniem drużyn jest zdobycie bramki poprzez trafienie piłką w materac, który może się poruszać (osoby go trzymające mogą się przemieszczać). 
Co zrobić, by ułatwić zdobycie bramki? 

• Więcej materaców = większa ilość uczniów angażowanych. 
• Materace mogą „poruszać się” tylko w wybranych sektorach. 
   

„Podania w 4 zespołach”

Pole gry: jak na rysunku poniżej.
Ustawienie uczniów: jak na rysunku poniżej.
Przybory: 4 piłki do piłki nożnej.
Zasady: uczniowie podzieleni na 4 zespoły. Jedna piłka na zespół. Uczniowie w zespole podają sobie piłkę w biegu. Po podaniu następuje wybiegnięcie połączone z ćwiczeniami kształtującymi poza pole gry i powrót w innym miejscu. Pole ćwiczenia 40 × 20 metrów.
 

„Podania pod presją”

Pole gry: jak na rysunku poniżej.
Ustawienie uczniów: jak na rysunku poniżej.
Przybory: 10 piłek do piłki nożnej.
Zasady: uczniowie na zewnątrz mają piłki. W środku uczniowie bez piłki poruszają się w różnych kierunkach celem urwania się obrońcy i rozegrania „klepki” z osobą stojącą na zewnątrz. Obrońcy to uczniowie prowadzący piłkę i poruszający się z nią jako cień ucznia bez piłki tak, aby wytwarzać presję. Po „klepce” z zewnętrznym zawodnik biegnie do kolejnego zewnętrznego.
 

„Rozgrzewka w par

...