Gry ruchowe dla starszych uczniów – inspiracje szkoleniem wojskowym

„Walka o pozycję” ¹

Fabuła/narracja: czy potrafilibyście zaprzeć się stopami o podłoże tak, by niemożliwe było was przesunąć? Przekonajmy się! Połowa grupy stanie się obrońcami, których rywale będą starali się wypchnąć lub wyciągnąć z ochranianego miejsca. Nie pozwólcie na to przeciwnikom!
Ustawienie początkowe: uczestników dzieli się na dwie równoliczne drużyny. Pierwsza z nich zajmuje miejsce w wyznaczonym na podłożu okręgu, druga na zewnątrz.
Przebieg: pierwszy zespół broni okręgu, drugi ma za zadanie go zdobyć. Polega to na wyciągnięciu lub wypchnięciu obrońców poza wyznaczony na podłożu obwód koła. Atak przy tym prowadzi się trzykrotnie (trwa on przez precyzyjnie określony czas – adekwatny do liczebności grupy). Przyjmuje się, że strażnik odgrywa swą rolę, gdy dotyka choćby jedną stopą podłoża wewnątrz okręgu. Raz wyciągnięty obrońca nie może już wrócić do gry. Po trzecim ataku liczy się obrońców pozostających w okręgu. Później drużyny zamieniają się rolami; do gry wracają wcześniej wyeliminowani z niej i rywalizację powtarza się. Na koniec porównuje się, który zespół zmusił większą liczbę obrońców do kapitulacji.
Cele:

• wychowawczy: wdrażanie ćwiczących do poczucia odpowiedzialności za los grupy,
• dydaktyczny: nauczanie umiejętności kontrolowania działań rywala; doskonalenie poczucia czasu (umiejętności oszacowywania czasu pozostającego do końca zadania),
• w sferze umiejętności ruchowych: uplastycznianie umiejętności utrzymywania własnego chwytu i zrywania uchwytu przeciwnika; nauczanie umiejętności wytrzymania w stabilnej pozycji (zapierania się stopami o podłoże),
• w sferze zdolności motorycznych: maksymalizowanie siły; rozwijanie szybkości, zwłaszcza niezwłocznej reakcji; doskonalenie orientacji przestrzennej oraz zdolności dostosowywania się do zmiennych warunków i okoliczności; kształtowanie poczucia równowagi.

Pogadanka końcowa: jak mogliście się przekonać, niektórzy obrońcy potrafili skutecznie przeciwstawiać się atakom. Dzięki czemu odnosiliście sukces? Która rola była dla was trudniejsza: broniących się czy nacierających? Dlaczego?
Przybory/przyrządy: zbędne.

„Walka o przedmioty” ²

Fabuła/narracja: bywa tak, że trzeba zmienić zamiary w trakcie zadania. Ważne wtedy jest, by umieć szybko przestawić się na osiągnięcie nowego celu. Czy potraficie natychmiast dostosować się do nowych okoliczności? Przekonajmy się!
Ustawienie początkowe: grupę dzieli się na dwie drużyny. Każda z nich ustawia się w szeregu na jednym z końców boiska. Na jego środku wyznacza się okrąg, w którego centrum znajduje się przybór.
Przebieg: na sygnał prowadzącego ku przyborowi ruszają prawoskrzydłowi. Zadaniem każdego z nich jest jak najszybsze przejęcie przedmiotu. Ci, którzy zdołają zrobić to przed rywalem i wyniosą go poza okrąg nieschwyceni, zdobywają punkt dla swojej drużyny. Jeśli jednak gracz doścignie przeciwnika niosącego przybór we wnętrzu okręgu, rozpoczyna się pomiędzy nimi walka. Polega ona na wyciągnięciu lub wypchnięciu rywala z okręgu. Kto tego dokona, zdobywa punkt dla zespołu. Po potyczce przeciwnicy stają na lewych końcach swoich szeregów.
Cele:

• wychowawczy: wdrażanie uczestników do umiejętności operatywnego modyfikowania zamiarów,
• dydaktyczny: opisanie ćwiczącym sposobu przygotowania się do gwałtownego wyhamowania i zmieniania kierunku biegu,
• w sferze umiejętności ruchowych: uplastycznianie umiejętności chwytania przyboru; nauczanie umiejętności zmieniania kierunku biegu na przeciwny; ugruntowywanie umiejętności mocowania się,
• w sferze zdolności motorycznych: rozwijanie siły dynamicznej; kształtowanie szybkości; doskonalenie orientacji przestrzennej oraz zdolności dostosowywania się do zmiennych warunków i okoliczności.

Pogadanka końcowa: kiedy najtrudniej zdobywało się punkty? Jak należało dobiegać do przyboru, aby móc szybko go schwycić i zmienić kierunek przemieszczania się? Czy czasem opłacało się celowe nieschwycenie przyboru? Jaką przewagę uzyskiwało się wówczas? Czy można było wtedy zaplanować sposób złapania rywala i jego wypchnięcie poza pole gry?
Przybory/przyrządy: dowolny, niewielki.

„Więzień”³

Fabuła/narracja: trafiliście do niewoli. Przekonajcie się, czy łatwo będzie wam z niej uciec! Jesteście odpowiedzialni za własny los. Nie poddawajcie się!
Ustawienie początkowe: uczestnicy tworzą okrąg, podając sobie dłonie. W jego wnętrzu zajmuje miejsce rywal grupy.
Przebieg: osoba znajdująca się w środku okręgu stara się z niego wydostać. Wolno jej przerywać łańcuch przeciwników. Nie może ona jednak uderzać rywali, a jedynie napierać na ich ręce lub znajdować luki w łańcuchu strażników. Gdy „więzień” wydostanie się na zewnątrz, jego rolę przejmuje osoba, która najbardziej przyczyniła się do ułatwienia mu ucieczki. Wielokrotne powtórzenia.
Cele:

• wychowawczy: doskonalenie umiejętności współdziałania w zespole; kształtowanie determinacji do odniesienia sukcesu (uwolnienia się z opresji) w konfrontacji z przeważającymi rywalami,
• dydaktyczny: unaocznienie ćwiczącym tego, jak trudno uzgodnić w grupie wspólną strategię postępowania,
• w sferze umiejętności ruchowych: uplastycznianie umiejętności utrzymywania uchwytu; ugruntowywanie umiejętności napierania całym ciałem na rywali,
• w sferze zdolności motorycznych: rozwijanie siły; kształtowanie orientacji przestrzennej oraz zdolności dostosowywana się do zmiennych okoliczności; doskonalenie zdolności reagowania na bodźce wizualne (pojawiające się luki w łańcuchu rywali).

Pogadanka końcowa: jak widziałem, wykazywaliście się niemałą pomysłowością, by wydostać się z niewoli. Jakie sposoby okazały się najskuteczniejsze, gdy chcieliście przechytrzyć przeciwników? Czy zawsze potrzebne było używanie siły? Czy czasem wystarczał podstęp?
Przybory/przyrządy: zbędne.

„Zdejmowanie skóry z węża”⁴

Fabuła/narracja: wąż co jakiś czas, gdy nieco urośnie, musi wyjść z przyciasnej już skóry – wylinki. Przekonajmy się, czy potrafilibyście przedstawić jej przebieg. Która drużyna zrobi to szybciej?
Ustawienie początkowe: każdy z równolicznych zespołów ustawiony jest w rzędzie. Na ich czele znajdują się najsilniejsi zawodnicy drużyn. Pomiędzy osobami z danego zespołu zachowuje się odległość jednego kroku. Stają oni w rozkroku, pochylając tułów w przód. Pierwszy w rzędzie podaje prawą rękę w tył pomiędzy nogami. Chwyta ją swoją lewą dłonią następny, równocześnie podając prawą dłoń trzeciemu itd. Tak tworzy się tytułowego węża.
Przebieg: na znak od sędziego ostatni w rzędzie kładzie się na wznak. W związku z tym, że cały czas utrzymuje się uchwyt, osoba stojąca przed nim jest pociągana w tym samym kierunku. Gdy tylko przejdzie ona nad leżącym, także kładzie się, jak on. W ten sposób po chwili na podłożu leży prawie cała drużyna. Jedynie osoba, która na wstępie rywalizacji znajdowała się na początku, nadal stoi. Wskutek ruchu innych uczestników, przemieszcza się na koniec rzędu. Teraz jej zadaniem jest odwrócenie się i podanie obu dłoni leżącemu tuż przed nią. Pociągając go za rękę, umożliwia mu się podniesienie się z podłoża. W ten sposób ćwiczący stopniowo powstają. Który zespół jako pierwszy wróci do ustawienia początkowego, wygrywa. W trakcie rywalizacji uchwyt można zwolnić na chwilę tylko pierwszemu zawodnikowi i to wyłącznie w trakcie odwracania się. Wielokrotne powtórzenia doskonalą opanowywaną umiejętność.
Cele:

• wychowawczy: rozwijanie wzajemnego zaufania do siebie,
• dydaktyczny: nauczanie umiejętności łączenia monitorowania zachowań współćwiczących z dbałością o własne bezpieczeństwo,
• w sferze umiejętności ruchowych: ugruntowywanie umiejętności utrzymania uchwytu oraz padania sytuacyjnego,
• w sferze zdolności motorycznych: kształtowanie siły; rozwijanie orientacji przestrzennej; doskonalenie poczucia równowagi.

Pogadanka końcowa: czy spodziewaliście się tego, że potraficie wykonać wspólnie aż tak trudne zadanie? Co sprawiło wam w nim najwięcej kłopotu? Jak sobie z tym poradziliście?
Przybory/przyrządy: zbędne.

„Podnoszenie”⁵

Fabuła/narracja: teraz będziecie bardzo zaskoczeni tym, czego nauczycie się podczas gry. Będziecie mieli za zadanie podnieść osobę, która nie będzie mogła się poruszyć. Przekonacie się jednak, że to wcale nie jest łatwe. Zapamiętajcie, co należy zrobić, aby łatwiej było ją przemieścić! Może przydać się to wam w przyszłości, na przykład podczas przenoszenia osób nieprzytomnych.
Ustawienie początkowe: grupę dzieli się na dwa równoliczne zespoły. Pierwszy z nich kładzie się na podłożu na wznak.
Przebieg: zadaniem rywali leżącej drużyny jest podniesienie osób ją tworzących. Te muszą przy tym przez cały czas trwania zadania utrzymać wyprostowane ciała, nie zginając żadnego stawu. Jak okazuje się, jest to bardzo trudne. Po zakończeniu próby następuje zmiana ról zespołów.
Cele:

• wychowawczy: wdrażanie uczestników do umiejętności współdziałania,
• dydaktycz...